Ateşin tarihi geri sarıldı: 400 bin yıl önceki izler bulundu

İngiltere’nin Suffolk bölgesindeki Barnham sahasında yapılan kazılar, ateşin insanlar tarafından bilinçli olarak üretilmesinin izlerini 400.000 yıl öncesine taşıdı. Nature’da 10 Aralık 2025’te yayımlanan yeni çalışma, daha önce Fransa’daki bulgularla 50.000 yıl öncesine tarihlenen en eski ateş yapma örneğini tam 350.000 yıl geri çekiyor. Bulgular, erken Neandertallerin ateşi sadece korumadığını, ihtiyaç duyduklarında üretebildiğini gösteriyor.

Demir pirit ve yanmış taşlar ne anlatıyor?

British Museum öncülüğündeki ekip, sahada 4 yıl süren analizlerle ısıtılmış kil tabakalarının doğal yangın değil kamp ateşlerinden kaynaklandığını ortaya koydu. Jeokimyasal testler aynı noktada defalarca ateş yakıldığını doğruladı; bu da düzenli ve kontrollü kullanıma işaret ediyor. 700°C’nin üzerine ısıtılmış çakmaktaşları ve yaklaşık 2 santimetre büyüklüğündeki demir pirit parçaları, kasıtlı ateş üretiminin en güçlü delilleri arasında. Demir piritin bölgede doğal bulunmaması, bu materyalin özellikle ateş çakmak için taşındığını düşündürüyor.

Başka bir deyişle: ateş sadece korunmadı, üretildi.

Ateşin ustaları: erken Neandertaller

Natural History Museum uzmanları, buluntuların muhtemelen Homo sapiens’in atalarından değil, erken Neandertaller tarafından bırakıldığını belirtiyor. Bu teknoloji sayesinde topluluklar daha soğuk iklimlere uyum sağladı, gıdaları pişirdi ve gece etkinliklerini sürdürebildi. Bu tablo, davranışsal esneklik ve planlama kapasitesine dair güçlü ipuçları veriyor.

Uzmanlar, bu sonuçların Avrupa’daki erken taş devri alanlarında yeni tarama ve mikroyapı analizlerini hızlandıracağını söylüyor. Isıl izler ve tekrarlanan ocak noktaları, araştırmacılar için ayırt edici işaretler haline geldi. Sonuç olarak Barnham, ateşin kökenine dair ezberi bozdu. 400.000 yıl önceye giden bu beceri, insan evrimi anlatısında kritik bir sayfayı yeniden yazıyor. Önümüzdeki dönemde benzer katmanlarda yapılacak hassas jeokimyasal testlerin, erken ateş teknolojisi hakkında daha fazla alanı gün yüzüne çıkaracağı öngörülüyor.