Science Advances'da yayımlanan yeni bir çalışma, Jupiter'den Neptün'e kadar görülen zıt yönlü ekvatoryal jetleri tek bir fiziksel mekanizma çerçevesinde açıkladığını iddia ediyor. Keren Duer-Milner, Nimrod Gavriel, Eli Galanti, Eli Tziperman ve Yohai Kaspi'nin ortak çalışması (arXiv ve dergi kayıtları 9–10 Ekim 2025) konveksiyon kaynaklı sütunumsu yapıların hem doğuya hem de batıya akan jetleri nasıl üretebileceğini gösteriyor — basit ama güçlü bir fikir.
Nasıl işliyor?
Çalışma, hızlı dönen konveksiyon hücrelerinin ekvator bölgesinde sütunlar oluşturduğunu ve bunların momentum taşıyarak yüzeyde güçlü zonal akımlar (jetler) oluşturduğunu gösteriyor. Araştırmacılar bu davranışı bifurkasyon olarak tanımlıyor: aynı temel fiziksel şartlar içinde iki farklı kararlı akım düzeni ortaya çıkabiliyor — gas devlerinde doğuya (superrotation), ice devlerinde batıya (subrotation).
Kısa bir mola: Basit bir mekanizma, uzun zamandır ayrık görülen olguları birleştiriyor. Bu, bilim insanlarını şaşırtabilir.
Gözlemlerle sınama olanağı
Yazarlar, modelin Juno gibi ölçümlerle test edilebileceğini belirtiyor; özellikle ekvator yakınındaki dalga yapıları ve momentuma ilişkin öngörüler somut ölçüm sinyalleri veriyor. Bu, teoriyi laboratuvar değil, doğrudan gezegen verileriyle sınama şansı sunuyor.
Sonuç olarak, bulgu sadece Güneş Sistemi için değil; öte yandan uzak gezegen atmosferlerini anlama çabalarında da yeni bir araç sağlıyor. Uzmanlar bu durumun önümüzdeki yıllarda gezegen atmosferi çalışmalarında sıkça gündeme gelebileceğini söylüyor.
Bu gelişme, gezegen bilimi ile atmosfer dinamiğinin buluştuğu ilginç bir an olabilir.
İlgili Haberler
Yorumlar(0)