24 Kasım 2025’te imzalanan Genesis Mission, Trump yönetiminin yapay zekayı devletin kalbine taşıyan en iddialı hamlesi. Enerji Bakanlığı’nın ulusal laboratuvarları, büyük teknoloji şirketleri ve üniversiteler aynı masada; hedef, federal bilimsel verilerle sağlık, enerji ve üretim için modeller eğitmek. Temmuz 2025’te açıklanan AI Eylem Planı’nın devamı niteliğinde. Ancak sızdırılan ayrı bir yürütme emri taslağı, eyaletlerin AI düzenlemelerine 10 yıllık bir moratoryum getirmeyi amaçlayarak tartışmayı büyütüyor. Kısaca: keşif hızlanırken güç dengesi yeniden kuruluyor.

Genesis Mission: Bilim için dev AI seferberliği

Enerji Bakanı Chris Wright, programın enerji fiyatlarını düşürüp özel yatırımları bilime yönelteceğini söylüyor. Beyaz Saray bilim danışmanı Michael Krastios da bunu “Apollo programından bu yana en büyük seferberlik” olarak görüyor. Proteinden füzyon plazmasına uzanan deneyler, yılları günlere hatta saatlere inebilir. Genesis Mission, federal veri göllerini bu ölçekte ilk kez AI modellerine açıyor. Küçük bir not: Beklenti çıtası hiç olmadığı kadar yüksek.

Sızdırılan emir: Düzenleme kalkanı mı, güç konsolidasyonu mu?

Sızan taslak, büyük teknoloji şirketlerini eyalet bazlı kurallardan korumak için 10 yıllık moratoryum öneriyor; federal öncelikler yoluyla eyalet düzenlemelerini fiilen kilitlemeyi hedefliyor. Savunanlar, ülke çapında tek bir standartla inovasyonun hızlanacağını iddia ediyor. Eleştiriler ise denetim boşluğu ve güç yoğunlaşması riski üzerinde. Kısa bir değerlendirme: 2035’e kadar sürebilecek bu kalkan, Big Tech’in veri ve altyapı üstünlüğünü kalıcı kılabilir.

Önümüzdeki dönemde odak, Genesis Mission’ın uygulama takvimi ve kaynak paylaşımında olacak. Asıl soru şu: Bilimsel atılım vaadi, rekabet ve güvenlik kaygılarıyla nasıl dengelenecek? Eğer sızdırılan düzenleme ilerlerse, eyaletlerin yapay zeka yol haritası baştan yazılabilir; ilerlemezse parçalı kurallar, şirketlerin küresel rekabet gücünü zorlayabilir. Bu tablo, teknoloji ve kamu yararı arasındaki ince çizginin daha uzun süre gündemde kalacağını gösteriyor.