ABD’nin Washington Eyaleti’nde 14 Kasım 2025’te doğrulanan vakada, ilk kez insanlarda H5N5 alt tipi saptandı. ABD’de dokuz ay aradan sonra gelen bu yeni insan vakası, virüsün yüzey proteinlerindeki küçük ama kritik farklar nedeniyle mercek altında. H5N1’e benzeyen varyantın hemaglutinin ve nöraminidaz proteinlerinde görülen değişimler, insana tutunma ve bulaş potansiyelinde ince ayar anlamına gelebilir. CDC, 2025 boyunca 71 teyitli vaka ve 1 ölüm bildirirken, H5N5’in sahneye çıkması virüsün evrimini hızla sürdürdüğünü gösteriyor.

H ve N proteinleri neden kritik

H5N5, klinik ve ekolojik açıdan H5N1’e benzer; ancak H ve N’deki küçük aminoasit farkları, virüsün üst solunum yolundaki reseptörlere bağlanma tercihlerini ve çoğalma verimini değiştirebilir. Bu farklar yayılım için bir ayar düğmesi gibi çalışır: bazı kombinasyonlar kuşlara, bazıları memelilere daha elverişlidir. Bu yüzden dizilim analizleri ve laboratuvar göstergeleri yakından izleniyor. Mevcut tablo, insandan insana sürdürülebilir bulaş olmadığını; temas kaynaklı, nadir vakaların öne çıktığını düşündürüyor.

Panik değil, dikkat zamanı.

Washington vakasının izi ve risk haritası

Washington’daki hastanın, yabani kuşlara maruz kalan evcil kümes hayvanları beslemesi olası temas zincirini işaret ediyor. Uzmanlara göre risk genel toplum için düşük; ancak çiftçiler, kümes çalışanları ve veterinerler gibi hayvan temaslı gruplarda artıyor. Bu nedenle koruyucu ekipman, el hijyeni ve biyogüvenlik protokollerinin uygulanması öneriliyor. Genomik gözetim ve saha taramalarıyla H5N5’in H5N1’den ayrıldığı noktalar haritalanacak, olası sıçrama sinyalleri erkenden yakalanacak.

Kısacası, virüs değişiyor; sistem onu izliyor.

Önümüzdeki haftalarda ABD’li otoriteler yeni vakaları ve hayvan popülasyonlarındaki hareketi raporlamayı sürdürecek. H5N5’in protein farklılıklarının gerçek dünyadaki etkisini anlamak zaman alacak; ancak erken uyarı mekanizmaları belirsizliği yönetilebilir kılıyor. Bu gelişme, bilimin sahadaki reflekslerinin değerini bir kez daha hatırlatıyor.