Bir zamanlar gürül gürül akan nehirlerin oyduğu Mars, sonunda büyük resmiyle karşımızda: Aralık 2025'te Proceedings of the National Academy of Sciences'ta yayımlanan kapsamlı bir çalışma, gezegendeki 16 dev su toplama havzasını ilk kez tam ölçekli haritalandırdı. Sonuçlar çarpıcı; bu ağlar 3,7 milyar yıl önce oluşan vadiler ve gölleri birbirine bağlayıp yaklaşık 28.000 km³ sediman biriktirdi ve antik nehir tortullarının yüzde 42'sini tek başlarına taşıdı.

16 havza, 28 bin km³ iz

University of Texas at Austin ekibinden Abdallah S. Zaki ve Timothy A. Goudge, Mars Global Surveyor üzerindeki MOLA lazer altimetre verileriyle Mars Reconnaissance Orbiter'ın CTX kamera görüntülerini birleştirerek 100.000 km² ve üzeri büyüklükte 16 drenaj havzasını sistematik olarak tanımladı. Bu sayede ana akış yolları, deltalar ve göl çıkışları yüksek çözünürlükte eşleştirildi; 28.000 km³'lük tortu hacmi yalnızca geçmişteki akışın gücünü değil, iklimin sürekliliğini de işaret ediyor.

Kısa bir durak: Bu ölçek, bir gezegenin uzun soluklu su döngüsünü çözmek için nadir bir fırsat sunuyor.

Yaşanabilir nişlere yeni pusula

Harita, Mars'ın antik yüzeyinin yaklaşık yüzde 5'ini kaplayan büyük havza sistemlerinin, Dünya'daki benzerlerine göre sayıca yaklaşık dokuz kat daha az olduğunu gösteriyor. Yine de bu nadir ama etkili ağların çevresi, Amazon havzasına benzer biyokimyasal zenginlikler için olası beşikler olabilir. Zaman damgası net: 3,7 milyar yıl öncesine uzanan bu drenajlar, iniş alanı seçimi, örnek dönüş ve derin sondaj hedefleri için yeni koordinatlar sunuyor. Kısacası, Mars'ta yaşam izlerini arayanlara yeni bir yol haritası çıktı; bu gelişme, teknolojinin merceğiyle gezegen tarihinin aynı kadrajda buluştuğu anlardan biri.