Güneş Sistemi’nin en sıra dışı sakinlerinden Plüton, 2025’te alınan yeni verilerle bir kez daha şaşırttı. James Webb Uzay Teleskobu, gezegenin üstünü örten gizemli mavi sisin enerjiyi emip geceleyin kızılötesi olarak geri yaydığını ve adeta bir termos gibi küresel soğutma sağladığını gösterdi. Ancak tablo romantik olduğu kadar kırılgan: –228 ila –238°C aralığındaki yüzey, azotu dondurarak atmosferi inceltiyor ve 2030’a kadar ciddi kayıp riski giderek artıyor. Son 30 yılda basınç 3 kat yükselmişti; şimdi yön tersine dönmüş durumda.
Mavi sisin beklenmedik rolü
Azot ve metandan türeyen mikroskobik partiküller Güneş ışığını yutuyor, gün batımıyla birlikte bu enerjiyi kızılötesi ışınım olarak yayıyor. Bu sayede Plüton’un enerji bütçesi dengeleniyor; kısaca, gökyüzündeki pus bir iklim termostatı gibi davranıyor. UC Santa Cruz ekibinin 2025’te Nature Astronomy’de doğruladığı bu mekanizma, oksijen içermeyen, azot ve hidrokarbon zengin atmosferlerin nasıl işlediğine dair nadir bir pencere sunuyor. Bu tablo, Dünya’nın çok erken dönemlerine dair ipuçları da barındırabilir.
Başka bir deyişle, Plüton’un hava durumu gökyüzündeki pus tarafından yönetiliyor.
Atmosfer neden sönüyor
Aşırı soğukta azot yüzeye çökelip buhar-hafifletme dengesini bozuyor; bir kısmı da uzaya kaçıyor. James Webb’in 2025 ölçümleri, önce artan basıncın artık gerilediğini ortaya koyuyor. Kısacası, Plütonun havası kendi kendini kapatıyor.
- Yüzey sıcaklığı: –228 ila –238°C
- Basınç eğilimi: 30 yılda 3 kat artış, 2025 itibarıyla geri çekilme
- Zaman penceresi: 2030’a dek belirgin atmosfer kaybı olası
Önümüzdeki yıllarda James Webb ve yer teleskopları bu dönüşümü adım adım izleyecek. Sis tabakası zayıflarsa, ısı dengesi daha sert salınımlar gösterebilir. Bilim insanları, bu doğal laboratuvardan çıkacak sonuçların hem Plüton’u hem de ilkel gezegen atmosferlerini anlamada belirleyici olacağını vurguluyor. Bu gelişme, teknolojiyle doğanın kesiştiği en ilginç anlardan biri olabilir.
İlgili Haberler
Yorumlar(0)